Dấu chân người tìm đất

Vài dòng tâm sự trước khi theo “DẤU CHÂN NGƯỜI TÌM ĐẤT”

         Làng Lý Hòa ngày nay dân cư đông đúc, trù phú,ấm no và hạnh phúc.Nhà cửa cao tầng san sát, đường xá bê tông phẳng lỳ sạch sẽ. Các  công  trình  tâm linh : đình, chùa,  nhà thờ, đài tưởng niệm  được  phục  hồi  xây  dựng  lại  tôn nghiêm to lớn. Nhà trường , bệnh xá cũng được xây dựng khang  trang  mát  mẻ. Tàu thuyền , chợ búa hoạt động quanh năm nhộn nhịp sầm uất. Vì vậy, được nhiều người ví Lý Hòa như một thành phố biển. Đó là một điều hết sức vinh dự và vô cùng tự hào cho những ai là người con của quê hương Lý Hòa.

       Là người con của quê hương được thừa hưởng những gì Ông Cha để lại, lòng  tôi vô cùng biết ơn và muốn tìm hiểu,ghi lại cội nguồn lịch sử khai cơ lập nghiệp xây dựng một làng quê của Ông Cha để sau này giàu  đẹp như vậy. 

       Nhưng rồi lực bất trọng tâm, sự học có hạn,sử liệu để lại quá ít, hoặc là do chiến tranh tàn phá mất mát đi nhiều , cho nên việc hiểu biết có phần  hạn  chế, nhất là thời kỳ tiền sử , thời kỳ để có một Làng Cô tiến đến Cô Thuận Bắc ..Lý Ninh.. Lý Hòa. Thành thử chỉ nắm được chính xác giai đoạn làng mang tên Lý Hòa, giai đoạn Ông Cha chúng ta từ quê hương Cương Gián, Hà Tĩnh vào đây mà thôi.

        Vi vậy, theo “Dấu chân người tìm đất” cũng chỉ ghi lại thời kỳ ông cha chúng ta từ Cương Gián vào chứ không phải thời kỳ trước Cô Thuận Bắc

        “Dấu chân người tìm đất” chủ yếu dựa vào sử liệu gia  phả  các  tộc  họ  trong  làng , của họ Hồ Đức Trạch, đặc biệt là họ Hồ Cương Gián Nghi Xuân Hà Tỉnh. Ngoài ra qua các lời kể của các vị trưởng lão làng ta về phong tục tập quán, về quân hệ mật thiết từ lâu của hai địa phương v .v.     

      Với lòng yêu quê hương tha thiết,tôi viết hoạt cảnh thơ : “Dấu chân người tìm đất” nhằm để được tri ân công lao trời biển của các bậc tổ tiên đã có công khai cơ , hoặc là tiếp nối các bậc đi trước xây dựng quê hương,chứ không dám coi đây là một sử liệu thành lập làng .

     Kính xin các bậc tiên linh :Thánh hoàng,Thái thủy tổ các dòng tộc trong làng tha thứ sự hụt hững thiếu xót về nguồn cội tiên tổ, về lịch sử quê hương 

    Thay cho ba nén nhang. “Dấu chân người tìm đất” là lễ vật nhỏ xin được thành kính dâng lên các bậc tiên linh lòng biết ơn vô hạn nhất về việc đã có công tìm kiếm khai sơn phá thạch, bồi đắp xây dựng để lại cho con  cháu mai sau.

     Kính xin bạn đọc coi đây là câu chuyện được hư cấu văn học mang tính giả sử mà tha thứ những gì sai sót trên bước đường tìm kiếm, ghi chép “Dấu chân người đi tìm đất” của Cha Ông.

                                                                                          Lý Hòa tháng 8 năm 2009

                                                                                                    Ngọc Dũng 

DẤU CHÂN NGƯỜI TÌM ĐẤT

                   NHÂN VẬT :           -  Anh HỒ

                                                   -  Chú Hải                  (Em anh Hồ)

                                                   -  Bà Nguyệt              (Mẹ anh Hồ)

                                                   -  Chị An                  ( Vợ anh Hồ )

                                                   -  AnhNguyễn ( Người cùng xóm )

                                                   -  Anh Hoàng  ( Người cùng xóm )

                                                   -  Anh Phan    ( Người cùng xóm )                                                    -  Hai bà cháu ăn xin

           Cảnh I :     Biến động  

       

                 Cảnh trí :  (Tại sân nhà anh Hồ vào một buổi chiều thu,anh Hồ trong nhà bước ra với một rổ câu trên tay.Anh ngồi cặm cụi gỡ câu thì hai bà cháu ăn xin quần rách rưới đi vào. Nhìn quanh một lượt nhẹ nhàng ngồi xuống trước mặt anh Hồ, giọng thì thào năn nỉ )

Bà ăn xin :  - Xin bác có gì ăn cho bà cháu tôi !

Anh Hồ   :  (dừng tay,ngẩng đầu nhìn hai bà cháu, đứng dậy đi vào     bếp sau, đó đi ra nói với hai bà cháu) :

                  Bà ơi nhà còn nắm gạo với mấy củ khoai

                  Của ít lòng nhiều nghèo khó với nhau

                  Chẳng hay hai bà cháu ở tận nơi đâu 

                   Gia cảnh thế nào mà một già một trẻ ?

 Bà ăn xin : - Cảm ơn bác ,quê cháu ở tận thành Nam

                     Gia đình chẳng còn ai nữa cả

                     Bố mẹ cháu qua đời vì dịch bệnh đầu năm

                     Một già một trẻ dắt díu xin ăn

                     Đi đến đâu cũng thấy tang thương đói khát

                     Cảm ơn bác đã cho bát gạo

                     Giờ xin phép bác hai bà cháu tôi đi

                     (Với cháu) Cháu ơi ra quán chợ bà nấu cháu ăn

                    Tội nghiệp cháu tôi mấy ngày nay nhịn đói 

Anh Hồ  :  -  (Nhìn hai bà cháu lắc đầu ái ngại )                             

                    Ôi Đại Việt giang sơn gấm vóc

                    Đã bao đời kiến quốc vững bền

                    Mà giờ đây hai chúa Trịnh Nguyễn phân tranh

                    Lấy sông Gianh làm nơi chiến tuyến

                    Để đất nước lâm nguy, để hận thù thế kỷ

                    Khiến muôn dân trăm họ lầm than

                    Bao đầu rơi máu đổ xương tan

                    Phơi trắng xóa nơi xa trường trận mạc

                    Ở đằng ngoài đân tình đói khát 

                    Hạn hán mất mùa dịch bệnh triền miên

                    Dân bỏ đi phiêu bạt tứ xứ khắp miền

                    Cõi Nghệ An đìu hiu vắng vẻ

                    Ở đằng trong quan quyền lính lệ

                     Đua đòi nhau sống phú quý giàu sang

                    Chúng thi nhau vơ vét bạc vàng

                    Tiếng mõ thuế sưu cầm canh thâu đêm suốt sáng

                    Ở Cương Gián ta đây cùng chung số phận

                    Làng biển nghèo đói khát héo hon

                    Nhà có bữa rau bữa cháo còn hơn

                    Nhà không có, trẻ con khóc khàn hơi thâu đêm suốt sáng

                     Mấy ngày trước đây có đoàn quân lương bị nạn

                     Dân làng đổ xô ra lấy gạo về ăn 

                     Vẫn biết đây là gạo của triều đình

                     Vì đói quá hóa liều không thì chết đói

                     Ôi khủng khiếp cuốc sống như treo đầu sợi tóc

                      Sống hôm nay mà chẳng biết ngày mai

                      Kiếp con người chẳng khác con hoẵng con nai

                      Lầm lũi rừng sâu bốn bề giăng bẫy

                       (Có tiếng mõ cốc, cốc,tiếng loa vang lên)

                      Tiếng loa  :    Loa,loa loa,

                      Làng trên xóm dưới

                       Thượng hạ hai  bên

                       Nghe lệnh quan truyền

                       Triều đình chiếu xuống

                       Có đoàn quân lương

                       Chẳng may bị nạn

                       Dân làng Cương Gián

                       Lấy gạo về ăn

                       Phạm tội phi quân

                       Mau mau đem trả

                       Nội nhật ngày mai  

                       Ai mà đơn sai

                       Chiếu theo luật hình

                       Đem ra trị tội

Anh Hồ :- Chết , chết thật rồi, không thể nào thoát được

                        Gạo ăn rồi lấy gì mà trả lại đây

                        Không bị xử chém thì cũng khổ sai

                        Tai họa đến làm sao sống nổi

Chú Hải : (Hoảng hốt chạy vào)-Anh ơi!

                       Em đang bắt cua ngoài Bàu Hộ

                       Thấy dân làng đôn đáo chạy ngược chạy xuôi

                       Em hỏi chẳng ai nói một lời

                       Liền chạy về đây hỏi anh cho biết

Anh Hồ :  -    Chú à ! Vừa rồi có lệnh trên ban xuống

                      Nội ngày mai có lệnh bắt giam

                       Những nhà nào lấy gạo về ăn

                       Không mang trả cho triều đình chú ạ

Chú Hải : -     Ôi, gạo đâu mà trả

                       Bây giờ tính thế nào hả anh

                       Chứ bị bắt thì thịt nát xương tan

                       Không thì cũng chết nơi sa trường trận mạc

Anh Hồ :   -    Phải đó , vì đây là lương thực triều đình đưa ra trận mạc

                      Người nào đụng vào là phạm tội phi quân

                      Anh tính chỉ có trốn đi may ra mới thoát

Chú Hải :  -   Nhưng trốn đâu cho thoát

                      Hà Tịnh , Nghệ an đều là đất chúa Trịnh cả rồi

                      Không, ta chạy vào đằng trong mới ổn

Anh Hồ :  -    Nhưng đường đi vào Nam cũng chẳng khả quan

                     Vì Đèo Ngang ,sông Gianh vẫn có quân chúa Trịnh

                       (Cả hai cùng suy nghĩ, bỗng chú Hải phấn khởi nói)

Chú Hải : -     Phải rồi ta đi theo đường biển

                      Sẵn bè sẵn thuyền ta chẳng ngại chi

                      Ngày giả vờ câu cá đêm đi

                      Như vậy cũng an toàn anh ạ

                      (Một tốp trai làng chạy đến)

Anh Nguyễn : - May quá , hai anh em đây rồi

                         Chúng tôi đến đây tìm hai anh có chuyện

Anh Phan : -    Phải đó ,chúng tôi lo quá

                        Đến nước này thì chỉ có chết mà thôi

                        Hai anh có cách gì cho chúng tôi biết với

Anh Hoàng : -  Hoàn cảnh này nếu chúng ta không tính trước

                        Thì xóm Giữa ta đây chắc bị bắt cả thôi

                        Ôi nhà tôi một mẹ một con

                       Tôi bị bắt lỡ chết đi ai nuôi mẹ già hôm sớm

Anh Hồ :   -     Các anh cứ yên tâm bình tỉnh

                       Hốt hoảng có ích lợi gì đâu

                        Hai anh em chúng tôi mới bàn với nhau

                       Vô đằng trong tìm nơi tránh nạn

Chú Hải  : -     Các anh ạ !Đằng nào cũng phải đi vào trong đó

                      Trước là để tránh nạn, sau là kiếm chổ làm ăn

                       Chứ quê ta biển dã khó khăn

                       Quanh năm suốt tháng đói cơm rách áo

Anh Nguyễn : - Phải rồi, nhất cử lưỡng tiện

                      Phen này ta liều một chuyến xem sao

                      Biết đâu tránh được nạn binh đao 

                      Còn có chỗ nương thân sinh sống

Anh Phan :-  Thôi thì trăm sự nhờ anh em chú Hồ rồi đó

                      Hai anh em đi đâu chúng tôi quyết theo sau

Anh Hoàng : - Dù gian khổ sống chết ra sao

                      Các anh cho tôi cùng đi theo với

Anh Hồ :  -    Tốt, thế thì tối nay ta phải đi rồi đó

                      Các anh về chuẩn bị bè thuyền

                      Hẹn gặp nhau ngoài lạch Đồng Kèn

                      Nhưng nhớ một điều phải bí mật kín đáo

                     (Phan, Hoàng ,Nguyễn cùng nói )

                     Thôi ta đi mau kẻo muộn

                     (một lát sau mẹ và vợ anh Hồ về)

Chị An :  -     Các anh mới bàn chi đó

                    Mà hai anh em phờ  phạc thế kia

Bà Nguyệt : - Các con nói cho mẹ biết đi

                     Mẹ coi hình như có chuyện chi hệ trọng

Anh Hồ :   -  Mẹ ạ ! Vừa rồi có lệnh quan trên truyền xuống

                     Nhà nào lấy gạo về ăn mang trả lại cho vua

                     Nếu không luật triều đình xử chém không tha

                     Cả xóm Giữa ta đây hoang mang lo sợ

Chú Hải :  -   Mẹ, chị dâu ạ. 

                     Hai anh em bàn nhau đưa cả nhà vào Nam tránh nạn 

                     Vừa thoát được nguy cơ, vừa kiếm chổ làm ăn

                     Không biết mẹ và chị có đồng tình

                     Chứ ở lại khó bề sống sót

Chị An :  -    Vào đằng trong cũng được

                    Hai vợ chồng tôi và chú thì chẳng nói chi

                    Liệu mẹ già có chịu ra đi

                    Tính mẹ xưa nay hai anh em biết đó

Anh Hồ : -    Ừ, nói như mình cũng phải

                    Cả cuộc đời mẹ gắn chặt mảnh đất thiết tha

                    Quê hương mồ mả ông cha

                    Mẹ là người nặng tình nặng nghĩa

Bà Nguyệt   :-  Các con hãy nghe mẹ nói

                     Họ bắt là bắt thanh niên trai tráng

                      Mẹ già rồi ai bắt mà chi

                      Các con cứ yên tâm thu xếp mà đi

                      Mẹ đi nữa ai lo phần mồ đống mả

Chị An : -     Nhưng mẹ ở lại một mình sao được

                     Hay là….Hai anh em cứ đi em ở lại nhà

                     Phụng dưỡng mẹ già những lúc can qua

                     Họ cũng không bắt đàn bà đâu mà sợ

Bà Nguyệt :- Không được,đã đành không có gì mà sợ

                     Chồng đâu vợ đó còn hơn

                     Biết đâu con còn giúp chồng công việc cháo cơm

                     Người ta nói không đàn bà quạnh bếp

Chị An :-      Vẫn biết như thế, nhưng làm sao con bỏ mẹ được đây            

                Con dâu bỏ mẹ sao đành mẹ ơi

Bà Nguyệt :- Không lo, mẹ đã nói phải nghe lời mẹ

                   Miễn mong sao các con sống sót trở về

                   Biết đâu gặp chỗ yên bề

                   Con về đón mẹ có hề gì đâu

Anh Hồ :-    Dạ, mẹ đã nói thì các con nghe vậy

                   Thôi em và chú vào sửa soạn cho kịp chuyến đi

                   (vợ và chú Hồ vào)

                   Mẹ ạ ,chuyến đi này không biết đưa đẩy về đâu

                   Xa hay là gần lâu hay là mau

                   Con thương mẹ ngày đêm mong đợi

Bà Nguyệt :- Con ạ, đường vào Nam xa vời vợi

                   Cố mà bảo trọng tấm thân

                   Mẹ nghe người ta nói:

                   “Khôn ngoan qua được Thanh Hà 

                   Dẫu rằng có cách mới qua Lũy Thầy”

Anh Hồ :- Con cảm ơn mẹ dặn dò kỹ lưỡng

                   Chuyến đi này chắc thuận gió xuôi buồm

                   Ngoài các con còn có mấy anh em

                   Các dòng họ khác cùng đi đấy ạ 

Bà Nguyệt :- Ừ,thì mẹ lo xa vậy đó

                   Mong các con thượng lộ bình an

                   Cầu trời khẩn phật phù hộ các con

                   Gặp được nơi yên hàn cuộc sống

Anh Hồ : - (Chị An và chú Hải đi ra )Kìa ,em mang chi nhiều thế

Chị An : - Có gì đâu anh,mấy củ khoai em kiếm chiều nay

                    Gạo còn mấy bát em để dành cho mẹ

Chú Hải : - Còn đây câu kéo mang đi mà dùng những ngày trên biển

                 Vả lại đất khách quê người có sẵn thì hơn

Anh Hồ : - Dạ thưa mẹ

                  Chi thứ sáu họ Hồ ta thiếu nương nổi tự

                  Việc khói hương tiên tổ trên dưới vô y

                  Điền sản chín mươi lăm đồng bạc trắng của chi

                  Cúng vào họ nhờ mẹ thưa giùm với bà con cô bác

                        (cả ba đứa con đứng bên nhau nhìn lên bàn thờ cùng nói)

                  Cháu con xin cúi đầu cầu ơn tiên tổ

                   Phù hộ cháu con thoát được họa này

                   Xui đẩy cháu con gặp được vận may

                  Ơn này cháu con xin ghi tạc

Anh Hồ : -  Thôi, trời đã sắp tối ta đi cho kịp

                    Xin mẹ cho các con tạ tội trước lúc lên đường

                   (cả ba cùng quỳ xuống nói với mẹ)

                   Ra đi lòng dạ vấn vương

                   Ân cha hiếu mẹ dặm trường mang đi

                   Lạy này xin mẹ thứ tha

                    Ba con bất hiếu mẹ già bơ vơ

                    Lạy này nếu gặp rủi ro

                    Không về gặp mẹ trước giờ quy tiên

                    Lạy này chúc mẹ bình yên

                    Hẹn ngày tái ngộ các con quay về

Bà Nguyệt : - Các con đứng dậy đi đi kẻo muộn

                     Mẹ mong các con chân cứng đá mềm

                     Gặp nhiều may mắn yên thân mẹ mừng

                         (ba con cùng nói :Các con đi mẹ nhé. Ba người đi   ra ,mẹ già nhìn theo,tay vẫy vẫy ,bài ca vang lên)

Bài ca : ‘ Các con đi tháng ngày mẹ mong tin về. Mong tin con

                theo từng cơn sóng xa khơi. Nơi  đây quê hương thương con,mẹ 

                       nguyện cầu mong…cầu mong… cầu mong ….cầu mong….

                                                                   Màn từ từ hạ

  

    CẢNH II :     Vượt biển

 ( Gồm những ca khúc cho hoạt cảnh chèo trên biển )

 CẢNH TRÍ :   Đêm, ba chiếc thuyền nan bè tre nhẹ nhàng lướt 

                                                trên biển

Ca khúc 1 vang lên: (theo điệu lý từ vi )

                    Biển biển rộng bao la, thuyền đi trên biển rộng bao la   

                    Vì đói nghèo tối tăm hoạn nạn

                    Nên phải ra đi, chiếc thuyền nan giữa sóng gió chơi vơi

                    Sóng gió chơi vơi , chiếc thuyền nan giữa sóng gió chơi vơi

                    Rời quê hương nơi chôn rau cắt rốn

                    Để lại sau lưng bao niềm tin nổi nhớ đầy vơi

                    Nổi nhớ đầy vơi , với bao niềm tin nổi nhớ đầy vơi

                    Ta ra đi lòng không dạ đói, chẳng quản hiểm nghèo

                    Anh em ta cố kết bên nhau

                    Cố kết bên nhau ,anh em ta không ngã tay chèo

                    Là hò là khoan anh em ta cố vượt lên nào

Anh Hồ :- Anh em ơi !

                    Đã hai ngày hai đêm vượt biển

                    Chúng ta đang trên biển Đèo Ngang

                    Để đề phòng bất trắc khôn lường

                    Chúng ta phải cho thuyền ra khơi rồi đó

Anh Nguyễn :- Phải đó,ta cho thuyền quay đầu đi thôi

Ca khúc 2 :     (Theo điệu lý chiều chiều)

                   Chèo ta chèo,vượt ơ biển, chèo ta chèo, tà lạ chèo ta chèo. 

                   Sóng ơ to, là to gió lớn . Chi rứa, chi rứa , ức ức con vược đùa

                   Là đùa bên ta

Ca khúc 3 :   (Cho thuyền đi vào ,theo điệu lý chiều chiều)

                    Chèo ta chèo, vượt ơ biển ,chèo ta chèo tạ là chèo ta chèo

                    Trăng ơ lên là lên sáng tỏ,trong đó , chi rứa , chi rứa tức tức là biển bờ 

                    Là bờ trong kia ,là  kìa trong kia

Chú Hồ : Ôi anh em ơi ! đến bờ rồi 

                   Ta lên bờ anh em ơi

                     (Tất cả:Hè hè bơi nhanh)

                                                         Màn từ từ hạ 

      

          CẢNH III :       Cắm đất.

     (Cảnh bãi biển vào một đêm trăng,có tiếng nói ồn ào)

                      - Đến bờ rồi , anh em ơi!

                      - Nào ta chèo thuyền vào đi , cắm neo đi

                      (Sau đó đoàn người xuất hiện,họ chạy vào bãi cát,kẻ nằm xoài xuống  cát, người ngồi duổi thẳng hai chân)

Anh Nguyễn :- (ngồi dậy) Ôi mỏi cả đôi tay  

Anh Phan    :  -    (Nhìn trời nhìn biển)

                      Chà đẹp quá cát vàng biển bạc

                      Gió lùa trăng sóng vổ rì rào

                      Cảnh ở đây yên tỉnh làm sao

                      Tôi thấy ở đây đất. biển. trời đẹp quá 

Anh Hoàng : -  Ờ,đẹp thì có đẹp và yên tỉnh đó

                       Nhưng tại sao không có một bóng người

                       Tôi e có điều gì bất trắc quá thôi

                      Càng yên tỉnh càng có nhiều nguy hiểm

Anh Hồ :    -   Theo tôi cứ nhìn rừng cây, lùm lòi xanh tốt

                      Bãi biển bình yên không có dấu hiệu binh đao

                       Chắc chắn không xa có làng có xóm có dân

                       Nhưng nói như anh Phan chi bằng ta thăm dò cái đã

Chú Hải :  -    Phải đó anh ạ

                      Theo em đêm đang còn dài lắm

                      Lợi dụng đêm khuya ta dò xét thử xem

                      Đề phòng trước mọi bất trắc còn hơn

                      Có phải không các anh và chị

Anh Nguyễn : -  Ờ ,đúng đó, như chúng tôi khi ra đi đã nói

                       Mọi sự có anh Hồ sắp xếp là ổn cả thôi

                       Số phận của tôi và tất cả mọi người

                       Sống chết ra sao là nhờ anh Hồ cả đó

Anh Hồ :-    Các anh đã nói thì ta chia nhau mỗi người một ngã

                   Chú Hải anh Phan đi về hướng Bắc xem sao

                    Anh Nguyễn anh Hoàng hướng Tây coi kĩ thế nào

                   Còn tôi đi về hướng Nam dò xét

                    (Với vợ) Còn em ở lại chuyển đồ lên một chỗ

                    Coi chừng thuyền bè trôi ra biển thì nguy

                     Anh em mình cứ thế mà đi

                     Hẹn gặp nhau trước lúc trời sáng

                     À chú Hải cẩn thận nghe em

   (Cả năm người ra đi, chị An tất bật chuyển đồ.Nào rổ câu ,áo quần , bầu nước . Xong việc chị ngồi nghỉ một lát thẫn thờ nhìn ra biển cả .)

                            Bài hát :( Nhớ Mẹ dịu dàng vang lên)

                                 “Đêm khuya trăng mờ,mắt trông về trong cõi xa mờ.Nơi kia xa xăm Ta trông về quê cũ yêu thương. Ôi tình quê hương nơi quê xa có người mẹ hiền ,tóc màu hoa bạc, đôi mắt ngấn lệ chờ con. Mẹ ơi ra đi dù bao hiểm nguy ,bao giờ cũng nhớ đến ngày hàn vi. Ai ngờ rồi cũng đến lúc chia ly. Mẹ ơi , Mẹ.ơi,    Mẹ ơi ”

Anh Nguyễn : -  (đi vào)Anh chưa về hả chị?

                      Cả ngày chưa ăn đói quá chị ơi

Chị An :      -  Có đây, còn một ít khoai

                       Hai anh ăn đi kẻo đói

Anh Hoàng :- Nói vậy thôi để chờ anh em về đã

                       Không biết ở hai nơi có chuyện gì không

                       Chứ hướng Tây thuận lợi vô cùng

                       À mà tôi thấy khi hồi sao chị ngồi im lặng thế

                       Có phải chị nhớ quê nhớ mẹ phải không ?

                       Nhìn chị mà tôi nẫu cả lòng

                       Nhớ vợ nhớ con ba bốn đêm nay không yên tâm  được

Chị An :- Nhớ lắm anh ơi ai mà chẳng thế

                       Gia đình vợ chồng sống chết có nhau

                        Lần biệt ly này ai có muốn đâu

                        Vì đói khát cam đành loạn lạc

Anh Nguyễn :- (Anh Hồ về)Anh Hồ đã về 

                        Còn anh Phan và chú Hải nữa 

                        Không biết ra sao chứ trời sắp sáng mất rồi

Anh Hồ  :  -     Các anh cứ yên tâm, chắc sắp về đấy thôi

                        Có lẽ anh Phan chú Hải đi hơi xa đó

Chị An : -  Ôi !  Anh Phan chú Hải đã về, thiêng thật 

                        Mới nhắc tên xong mà đã có mặt rồi

                       Thôi các anh ngồi đi, ăn tạm mấy củ khoai

                           Cho lại sức rồi nói gì thì nói   

                           (Tất cả quây quần ăn khoai )

Anh Hồ :- Nào bây giờ lần lượt

                           Nói kỹ tình hình các chổ xem sao

                           Sau đó chúng ta tính chuyện đi hay ở

Anh Nguyễn : -  Về phía Tây là một động cát dài hơn một dặm

                           Cây cối um tùm có vẻ hoang sơ

                           Đi hết động cát gặp con lộ chạy qua

                           Bên kia lộ là đất trồng khoai trồng lúa

                           Lúc đó chúng tôi nghe tiếng gà gáy rõ

                           Tôi đoán chắc ở đó có xóm có dân

                           Trên đường đi chẳng thấy lính đi tuần

                           Xem ra phía Tây yên ổn lắm

Anh Hồ :- (Gật đầu) Còn chú Hải anh Phan nói tiếp

                          Tình hình phía Bắc cơ sự làm sao

                          Mà hai người lại đi về muộn

Chú Hải :- Dạ thưa các, anh chúng tôi về muộn  

                           Vì phải qua sông ,qua suối ,qua đèo

                           Cây cối um tùm đất đá cheo leo

                           Lại có dấu hiệu không bình thường cho lắm

Anh Phan :- Phải đó , khi bơi qua sông thấy có chòi canh gác

                          Có cả chuồng ngựa leo lét ánh đèn

                          Không dám tới gần phải bò lên đỉnh đèo quan sát

                          Thấy con lộ chạy qua từ Nam ra Bắc

                          Doi đất bên sông hoang vu rải rác mấy nốc nhà

                          Tìm quanh chỉ thấycon nít bà già

                          Chẳng thấy bóng thanh niên nào cả

Chú Hải :  -      Thì ra bên kía là làng Cô Thuận Bắc

Anh Hồ :   -      Các anh cứ yên tâm chẳng có gì lo cả

                          Ở hướng Nam thuận lợi vô cùng

                          Dọc biển ở đây giống ở quê hương

                          Có một chổ giống ở ngoài ta Đá Ông Đá Mụ

                          Có đền thờ lộ thiên, có lư trầm bằng đá

                          Chắc nơi thờ một vị thần linh

                          Có lẽ không xa nơi đó có xóm có thôn

                         Vì khi đến gần còn nghe mùi trầm thơm ngát

Anh Nguyễn : - Thế thì quả là đất thiêng rồi đó

                          Cảm ơn trời phù hộ cho ta

                          Sống rồi anh em ơi, ta sẽ xây dựng cơ đồ

                          Biết đâu từ nơi đây phát tích

Chị An :       -    Thế nào anh Hồ

                         Ta ở lại đây hay là đi tiếp

                         Đã mấy đêm nay mệt mỏi quá rồi

                         Em e không có sức mà đi được nữa

Anh Hồ :      -   Các anh ạ! Tôi thấy ở đây quả là thiên thời địa lợi

                        Thượng điền hạ thổ lại sát biển khơi

                        Có lộ đi qua tiện việc tới lui

                        Mọi chuyện tôi cho là thuận lợi

Anh Phan :   -  Còn nữa 

                        Nơi đây xa sông Gianh địa giới bên cương 

                        Xa tầm truy nã của vua Lê chúa Trịnh

                        Có gì hơn kẻ tránh nạn truy lùng

                        Nên tôi thấy ở đây tốt nhất

Chú Hải :     -  Khoan đã ,em có một ý

                       Vùng đất phía Bắc bên sông Dĩ lý

                       Cũng tốt tươi , cũng gần biển ,cũng có lộ đi qua

                       Ta chia ra hai nhóm ở hai nơi

                       Hoặc qua đó còn hơn anh ạ

Anh Hồ :    -    Không được đâu chú ạ

                        Dù sao ở đây cũng tốt hơn

                        Nếu như bên kia chiến sự bị vỡ phá tan

                        Thì chúng ta không sao thoát kịp

                        Chi bằng ta cứ ở lại đây, có gì còn phương giải thoát

                         Thôi, đừng chần chờ gì nữa

                         Ta vào đây mới có sáu người  

                         Sống phải dựa liên kết vào nhau

                         Tôi tin khi chúng ta ổn định làm ăn

                         Chắc chắn bà con ta vào đông lắm đó

                         Lúc đó tôi để chú qua bên kia lập nghiệp

Anh Phan :   -   Phải đó , dân ta là dân ra khơi vào lộng

                         Việc biển vời phù hợp với chúng ta

                         Chị An có thể buôn bán gần xa

                         Đưa con cá con tôm đổi thành lúa gạo

Anh Nguyên :- Lúc đó chúng ta sẽ thành một làng nho nhỏ

                         Biến nơi đây trù phú nên nghiệp nên danh

                         Tổ tích tông đường sẽ phát triển đông lên

                         Lúc đó anh Hồ sẽ là người có công lớn nhất

Anh Hồ :     -     Cảm ơn các anh tôi sẽ hết sức cố gắng

                         Miễn là chúng ta sống chết có nhau

                         Bây giờ chúng ta trước lúc cắm trại dựng lều

                         Hãy cầu nguyện trời đất thánh thần phù hộ

       (Tất cả đồng quỳ hướng ra biển cả lạy ba lạy rồi cùng đọc lớn)

                         Kính nhân 

                         Sơn thần thổ địa

                         Long hải đại vương

                          Đông trù bản sứ

                          Chúng tôi gồm sáu người con đất Việt

                          Quán sứ Nghi Xuân, Cương Gián ngoài kia

                          Vì đói nghèo vượt biển trôi dạt vào đây

                          Xin các vị ra tay cứu độ

                          Thấy đất lành xin ở

                         Thấy núi vững xin kề 

                          Nguyện lòng thành xin các bậc tiên linh giúp đỡ

                          Ơn này xin nhớ

                          Nghĩa nặng xin đền

                          Phù hộ chúng tôi

                          Chân cứng đá mềm , an cư lạc nghiệp

                                          Kính bái                     

                              (Tất cả đứng dậy)

Anh Hồ :   -      Trời đã sáng , anh em ta mau kịp lên đường

                         Dựng lều trại thiết lập quê hương

                         (Tất cả reo hò thu xếp đồ đạc chuyển đi một cách nhanh                                chóng)

                                         

                                              Màn từ từ hạ